από την Φωτεινή Λαμπρίδη (TVXS – https://tvxs.gr/news/ellada/paranomes-chomateres-ta-psemata-tis-elladas-gia-na-min-plironei-prostima-kai-to-paradeigma-tis-ikarias)
Το παράδειγμα της Ικαρίας είναι ενδεικτικό του οικολογικού εγκλήματος που συντελείται στη χώρα, με ευθύνη της πολιτείας και της περιορισμένης δυνατότητας παρέμβασης της ΕΕ.
Δύο παράνομες ανοιχτές χωματερές στο νησί (ΧΑΔΑ), λειτουργούν κανονικά, ενώ οι ελληνικές αρχές τις έχουν κηρύξει επίσημα κλειστές, όπως λέει στο tvxs, ο Ηλίας Γαγλίας, επικεφαλής της Αυτόνομης Συσπείρωσης Πολιτών Ικαρίας στο δημοτικό συμβούλιο, η οποία παράταξη έχει στείλει το θέμα έως την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Είναι υγειονομική βόμβα οι ΧΑΔΑ αυτοί που βρίσκονται σε σημεία εντελώς ακατάλληλα. Από κάτω έχει ποτάμια, όπως το μεγαλύτερο του νησιού. Έχουμε ρύπανση φοβερή και από τα στερεά απόβλητα. Και μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, γιατί με τις βροχές εκεί καταλήγουν όλες αυτές οι επικίνδυνες ουσίες» λέει στο tvxs o κ. Γαγλίας που σημειώνει πως αυτό συμβαίνει και σε άλλες περιοχές της χώρας.
Γιατί όμως οι αρχές, το 2021 κήρυξαν τους δύο ενεργούς ΧΑΔΑ στην Ικαρία ως επίσημα κλειστούς (προς αποκατάσταση) ενώ παραμένουν σε λειτουργία;
Η εξήγηση που δίνουν οι πολίτες από τους συλλόγους που εδώ και τρία χρόνια προσπαθούν να προστατεύσουν το περιβάλλον του νησιού τους, είναι πως η πολιτεία θέλει να τους εμφανίζει ανενεργούς, εξαιτίας των προστίμων που επιβάλλει η ΕΕ.
Ωστόσο, στην πραγματικότητα λειτουργούν κανονικά επιβαρύνοντας το περιβάλλον και την υγεία των κατοίκων, ενώ οι τοπικές αρχές και το Υπ. Περιβάλλοντος νίπτουν τας χείρας τους.
Ούτε η ΕΕ δεν μπορεί να μας σώσει από τις παράνομες χωματερές
Δυστυχώς όμως και ο αρμόδιος επίτροπος της κομισιόν κ. Virginijus Sinkevičius, ζήτησε «… μια έκθεση επιθεώρησης από επίσημο φορέα επιθεώρησης (π.χ. νομαρχιακή ή εθνική)» για να μπορέσει να παρέμβει.
«Στην πραγματικότητα ο επίτροπος ζητά να καταθέσουν εκθέσεις οι φορείς που ευθύνονται για το ζήτημα» λέει ο κ. Γαγλίας ο οποίος προσθέτει -όπως φαίνεται και στην αλληλογραφία που δημοσιεύει το tvxs παρακάτω- πως έχει γίνει σχετικός έλεγχος από αρμόδιες αρχές αλλά η έκθεση είναι 4 μήνες σε εκκρεμότητα.
Η αλληλογραφία
Το tvxs δημοσιεύει αποσπάσματα από την αλληλογραφία της Αυτόνομης Συσπείρωσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην οποία φαίνεται ξεκάθαρα, πως παρά τα τεκμήρια που έχουν καταθέσει οι κάτοικοι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν μπορεί να παρέμβει στο οικολογικό έγκλημα που συντελείται. Η ΕΕ χρεώνει με πρόστιμα την Ελλάδα, η Ελλάδα πληρώνει και προσπαθεί με ψευδείς δηλώσεις να αποφύγει τα επόμενα και το οικολογικό έγκλημα συνεχίζεται.
Αξίζει να σημειωθεί πως η αλληλογραφία κοινοποιήθηκε μεταξύ άλλων σε υπ. Περιβάλλοντος, δήμο και Περιφέρεια.
Η επιστολή της Αυτόνομης Συσπείρωσης Πολιτών Ικαρίας στον Ευρωπαίο επίτροπο στις 3 Ιουλίου:
Προς: κ. Virginijus Sinkevičius, Επίτροπο Περιβάλλοντος
c/o Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Αγαπητέ Επίτροπε Sinkevičius,
Είμαστε η Αυτόνομη Συσπείρωση Πολιτών Ικαρίας (ASPI/ΑΣΠΙ), μια ανεξάρτητη πολιτική παράταξη με τρεις έδρες στο δημοτικό συμβούλιο και πέντε έδρες στα κοινοτικά συμβούλια της Ικαρίας στην Επαρχία Σάμου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου.
Εμείς, οι αιρετοί αντιπρόσωποι τόσο στο δήμο όσο και στα Επαρχιακά Συμβούλια του νησιού μας, σας στέλνουμε αυτή την επιστολή, γιατί χρειαζόμαστε την επείγουσα βοήθειά σας για να διευκρινίσουμε την κατάσταση των παράνομων ανοιχτών χωματερών στο νησί μας, γιατί αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε αντιφατικές δηλώσεις σχετικά με το καθεστώς τους.
Αυτά είναι τα γεγονότα:
* Υπάρχουν δύο παράνομοι ανοιχτοί ΧΑΔΑ με την ονομασία «Ανεξέλεγκτος ΧΑΔΑ Ικαρίας», (κοντά στα χωριά Φύτεμα και Κάμπος και το λιμάνι του Ευδήλου, (δείτε το σύνδεσμο Google Maps) και «Ανεξέλεγκτος ΧΑΔΑ Ραχών» στην περιοχή Αργιουλάκι κοντά στα χωριά Κουνιάδοι και Προεσπέρα, (δείτε το σύνδεσμο Google Maps) στους οποίους μεταφέρονται καθημερινά τα απόβλητα του νησιού.
Ο ΧΑΔΑ Φυτέματος/Ευδήλου δέχεται περίπου τα δύο τρίτα των αστικών αποβλήτων και άλλων ανεξέλεγκτων υλικών, ενώ ο ΧΑΔΑ Ραχών/Αργιουλακίου δέχεται περίπου το ένα τρίτο.
* Το 2022, μάθαμε από τον Τύπο ότι οι ελληνικές εθνικές αρχές κήρυξαν τους δύο ενεργούς ΧΑΔΑ στην Ικαρία ως επίσημα κλειστούς (προς αποκατάσταση). Σημειώνουμε ότι το δελτίο τύπου της 3ης Ιουλίου 2022, αναφέρει ότι μόνο τρεις ανεξέλεγκτες χωματερές εξακολουθούν να λειτουργούν στην Ελλάδα (στα νησιά Σαντορίνη, Ύδρα και Κάλυμνο) έναντι πέντε έως τον Νοέμβριο του 2021: Σαντορίνη, Ύδρα, Κάλυμνος, και οι δύο ενεργοί ΧΑΔΑ της Ικαρίας (βλ. δελτίο τύπου).
Τα απόβλητα του νησιού υποτίθεται ότι μεταφέρονται στο κοντινό νησί της Χίου, λόγω της έλλειψης νόμιμου χώρου υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ) στο νησί της Ικαρίας, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της μελέτης. Ωστόσο, δεν υπάρχει εξοπλισμός στο νησί, όπως τα εμπορευματοκιβώτια πρέσας, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά τέτοιων υπολειμματικών αποβλήτων, ούτε ο Δήμος έλαβε τα αναγκαία μέτρα για τη μείωση του όγκου των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε ΧΑΔΑ, ορίζοντας χώρους για οργανικά απόβλητα, μπάζα και κλαδέματα. Επιπλέον, μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό (<5%) των ανακυκλώσιμων απορριμμάτων ανακυκλώνεται πλέον ενεργά.
Μέχρι σήμερα, 3 Ιουλίου 2023, οι δύο παράνομοι ΧΑΔΑ λειτουργούν κανονικά στο νησί της Ικαρίας (όπως δεν έπαψαν ποτέ να λειτουργούν), και ένας τρίτος (στο Καταφύγι κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού Άγιο Κήρυκο, αν και κλειστός, εξακολουθεί να μην έχει αποκατασταθεί, δώδεκα χρόνια μετά τη παύση λειτουργίας του.
Κατά τη διάρκεια αρκετών δημοτικών συνεδριάσεων, τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με τα σχετικά έγγραφα που αποδεικνύουν ότι οι ενεργοί ΧΑΔΑ έχουν κλείσει και ότι τα αντίστοιχα έγγραφα έχουν αποσταλεί στην ελληνική κυβέρνηση.
Ωστόσο, ο δήμαρχος της Ικαρίας, κ. Νίκος Καλαμπόγιας, αρνήθηκε να σχολιάσει επί του θέματος, αν και ποτέ δεν αρνήθηκε τις κατηγορίες.
…….
Ζητούμε συγγνώμη για αυτή τη μακρά αλλά απαραίτητη εισαγωγή. Αυτά που θα θέλαμε πραγματικά να μάθουμε από τις υπηρεσίες σας είναι τα εξής:
1) Θα μπορούσατε να επιβεβαιώσετε ότι οι εν λόγω ΧΑΔΑ έχουν πράγματι καταργηθεί από τον κατάλογό σας των ενεργών ΧΑΔΑ στην Ελλάδα;
2) Θα θέλαμε να σας παροτρύνουμε να συζητήσετε το θέμα με τον νέο Ελληνα Υπουργό Περιβάλλοντος, κ. Θεόδωρο Σκυλακάκη, καθώς και με τον Γενικό Γραμματέα αρμόδιο για θέματα αποβλήτων, κ. Μανώλη Γραφάκο, προκειμένου να ξεμπλοκάρει αυτή η κατάσταση το συντομότερο δυνατόν.
Από προηγούμενες αλληλεπιδράσεις μεταξύ ανθρώπων από την Ικαρία και των υπηρεσιών σας μάθαμε ότι εν απουσία εξουσιών επιθεώρησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να βασίζεται στις εθνικές αρχές για την παροχή των απαιτουμένων εγγράφων (π.χ. έκθεση επιθεώρησης) που αποδεικνύουν ότι ένας παράνομος χώρος ταφής έχει κλείσει και ότι τα απόβλητα που προηγουμένως απορρίπτονταν εκεί αποστέλλονται πλέον σε εγκεκριμένη εγκατάσταση.
Κατά τη γνώμη μας, μια επίσκεψη εξ ονόματός σας θα ήταν ωστόσο απαραίτητη προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η απαγόρευση των ενεργών ΧΑΔΑ εφαρμόζεται και επαληθεύεται ενεργά, ιδίως στην περίπτωση αντιφατικών αναφορών και ψευδών δηλώσεων.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι η σοβαρότητα της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής, οι στόχοι της και η εφαρμογή τους, θα πρέπει επίσης να αντικατοπτρίζονται σε τοπικό επίπεδο, όπως σε μικρά ελληνικά νησιά σαν την Ικαρία.
Έχοντας καταδείξει στην επιστολή αυτή την ανοιχτή αντίφαση μεταξύ των γραπτών εκθέσεων και της καθημερινής μας πραγματικότητας, χαιρετίζουμε μια άμεση απάντηση από τη Γενική Διεύθυνσή σας, έτσι ώστε η μοναδική λύση – το κλείσιμο των ανοικτών χώρων υγειονομικής ταφής – να επιβληθεί σύντομα.
Παραμένουμε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω απορία έχετε.
Η απάντηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Αγαπητές κυρίες, αγαπητοί κύριοι,
Αναφέρομαι στα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που εστάλησαν στον Επίτροπο Sinkevičius στις 3 και 12 Ιουλίου 2023 (2023)4637797) σχετικά με τη λειτουργία δύο παράνομων ΧΑΔΑ στην Ικαρία.
Ο Επίτροπος μου ζήτησε να απαντήσω εξ ονόματός του.
Όπως γνωρίζετε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη κινήσει νομικές διαδικασίες κατά της Ελλάδας σχετικά με την λειτουργία παράνομων χωματερών σε όλη τη χώρα. Θα ήθελα να επιβεβαιώσω ότι οι ακόλουθες πληροφορίες κοινοποιήθηκαν από τις ελληνικές αρχές, συνοδευόμενες από τα απαραίτητα αποδεικτικά στοιχεία, ότι οι δύο παράνομες χωματερές του Ευδήλου και των Ραχών θεωρούνται πλέον κλειστές αλλά δεν έχουν ακόμη αποκατασταθεί, υπό το πρίσμα της νομολογίας του Δικαστηρίου της ΕΕ.
Όπως αναγνωρίζετε επίσης στην επιστολή σας, δεδομένης της έλλειψης εξουσιών ελέγχου, οι υπηρεσίες της Επιτροπής πρέπει να βασίζονται στις εθνικές αρχές.
Ωστόσο, στην επιστολή σας ισχυρίζεστε ότι οι δύο αυτοί χώροι υγειονομικής ταφής ουδέποτε έπαψαν de facto να λειτουργούν και παραμένουν μέχρι σήμερα ενεργοί. Στείλατε φωτογραφίες και δηλώσεις που υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό και ζητήσατε από την Επιτροπή «να συζητήσει το θέμα με τον νέο Έλληνα Υπουργό Περιβάλλοντος, κ. Θεόδωρο Σκυλακάκη, καθώς και με τον Γενικό Γραμματέα αρμόδιο για θέματα αποβλήτων, κ. Μανώλη Γραφάκο, προκειμένου να ξεμπλοκάρει αυτή η κατάσταση το συντομότερο δυνατόν» και υποστηρίζετε ότι «μια επίσκεψη εκ μέρους σας παρ’ όλα αυτά θα είναι ουσιαστικής σημασίας προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η απαγόρευση των ανοικτών χώρων υγειονομικής ταφής εφαρμόζεται και επαληθεύεται ενεργά, ειδικά στην περίπτωση αντιφατικών αναφορών και ψευδών δηλώσεων».
Θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για τις πληροφορίες που μας δώσατε. Παρ ‘όλα αυτά, προκειμένου να προχωρήσουμε περαιτέρω αυτό το θέμα, θα θέλαμε να μάθουμε αν μια επίσημη επιθεώρηση των δύο παράνομων χώρων υγειονομικής ταφής έχουν διενεργηθεί από επίσημο φορέα επιθεώρησης (π.χ. νομαρχιακό ή εθνικό) από τότε που έκλεισαν επίσημα και, εάν όχι, εάν θα μπορούσε να ζητηθεί μια τέτοια επιθεώρηση από την πλευρά σας. Αυτό θα ήταν ο πλέον κατάλληλος και αδιαμφισβήτητος τρόπος για να αποδειχθεί η λειτουργία των χώρων υγειονομικής ταφής και το γεγονός ότι δεν έχουν ακόμη συμμορφωθεί με την απόφαση του Δικαστηρίου.
Με εκτίμηση
Paul Speight
Σε επόμενη επιστολή του ο κ. Speight επιμένει πως χρειάζεται έκθεση από φορέα της περιφέρειας ή εθνικό.
«Όπως ήδη εξηγήσαμε στην προηγούμενη επιστολή μας, οι 2 παράνομες χωματερές του Ευδήλου και των Ραχών θεωρούνται κλειστές (προς αποκατάσταση) και ότι εάν επιθυμείτε να αποδείξετε κάτι διαφορετικό, χρειαζόμαστε μια έκθεση επιθεώρησης από επίσημο φορέα επιθεώρησης (π.χ. νομαρχιακή ή εθνική).
